AkustyK EXL3

Głośnik niskotonowy 38WE/8582T00 otworzył nowe perspektywy. Referencyjna seria Ellipticor doczekała się wyspecjalizowanego przetwornika niskotonowego, i to jakiego! Jego zalety dokładnie przedstawiamy w poświęconym mu opisie. Dzięki niemu i wprowadzonej niedawno średniotonowej kopułce D8404/552000, stosując wyłącznie przetworniki Ellipticor, możemy projektować konstrukcje we wszystkich praktycznych albo szalonych konfiguracjach – od dwudrożnych monitorów do wielodrożnych smoków, zawsze na najwyższym poziomie, ustalając nowe referencje każdego kalibru.

38WE/8582T00 jest więc bezkonkurencyjnym, niskotonowym fundamentem naszej flagowej konstrukcji, ale co dalej, co wyżej?… Pojawiło się już kilka ambitnych projektów innych konstruktorów, zainspirowanych nowymi Ellipticorami, mamy jednak własną propozycję i postaramy się przekonać, że jest najlepsza.

Pierwszą myślą było zastosowanie średniotonowej kopułki D8404, która byłaby „ozdobą” całej konstrukcji i uczyniła ją bardzo oryginalną. Połączenie 38-cm niskotonowego z kopułką średniotonową to rozwiązanie rzadko spotykane, na pierwszy rzut oka ryzykowne, bowiem może się wydawać, że tak duży niskotonowy powinien być nisko filtrowany, a kopułka średniotonowa, nawet najlepsza, nie jest odpowiednia do niskich podziałów. W tym przypadku takie połączenie byłoby jednak możliwe – nawet z dość dużym zakresem wyboru częstotliwości podziału, bowiem najniższe rekomendowane filtrowanie D8404 to 300 Hz, a najwyższe 38WE – 1 kHz (jego charakterystyka biegnie tak wysoko bez żadnych rezonansów). Gdybyśmy decydowali się na zastosowanie D8404, prawdopodobnie ustalilibyśmy podział w zakresie 500-700 Hz. I nie dokładalibyśmy już niczego pomiędzy nimi. Mimo to wątpliwości co do zastosowania D8404 wciąż pozostały i nie rozwiązałoby ich dodanie 21WE ani 18WE dla przetwarzania „dolnego środka”, co teoretycznie poprawiłoby sytuację w tym zakresie, ale skomplikowało całą konstrukcję, wprowadzając kolejną częstotliwość podziału. Znając już konstrukcje z udziałem D8404 potwierdzamy jego najwyższą klasę, nadzwyczajną rozdzielczość i neutralność. Jednak z wcześniejszych prac i projektów znamy też nisko-średniotonowe 21WE i 18WE i wiemy, że przetwarzają średnie tony najlepiej ze wszystkich przetworników z membraną stożkową; z ich udziałem można więc uzyskać bardzo dobre brzmienie szerokiego zakresu średniotonowego, od dowolnie niskiej częstotliwości podziału, bez dodatkowych komplikacji i… kosztów. Trzeba było jeszcze wybrać między 18WE a 21WE i tutaj nasza decyzja też jest dość niekonwencjonalna, chociaż wynikająca z naszych doświadczeń i projektów. Łączenie 21WE z wysokotonowym D3404 jest łatwe i zapewnia najlepsze rezultaty. Średnie tony z 21WE są równie dobre jak z 18WE, a w grę wchodzi też wyższa efektywność 21WE. Stosując duży, wydajny przetwornik nisko-średniotonowy w roli wysokotonowego nie obciążyliśmy go jednak bardzo niską częstotliwością podziału; ustalona jest przy ok. 250 Hz, odciążając 21WE nie tylko od dużych amplitud, ale też zmniejszając obciążenie termiczne – aby 21WE mógł pracować czysto również przy wysokiej mocy, jaką może przyjąć zespół, a której większość w tej sytuacji zostaje skierowana do 38WE. Podobnie rozsądnie ustalony jest podział między 21WE a D3404 – przy 2,5 kHz, gdzie 21WE rozprasza jeszcze dość szeroko, a wysokotonowy D3404 nie zostaje obciążony relatywnie wysoką dla niego mocą średnich tonów. Rozszerzanie charakterystyk kierunkowych za pomocą niskiej częstotliwości podziału, kosztem wyższych zniekształceń wynikających z obciążenia wysokotonowego, nie jest w naszym zwyczaju, zwłaszcza gdy trzeba wziąć pod uwagę zakładaną – bardzo wysoką – moc całego zespołu. Również z tego powodu, ale także ze względu na wyrównanie i stabilność charakterystyk w zakresie częstotliwości podziału, stosujemy tutaj filtry wyższego rzędu (stopniowo zwiększające nachylenie aż do 24 dB/okt.). Przebieg wszystkich zmierzonych charakterystyk w całym zakresie średnich tonów jest wyśmienity; na dowolnej osi (0, 15o, 30o, +/7o) mieści się w ścieżce +/-1,5 dB.

Czułość 93 dB została osiągnięta przy „łatwej”, 6-omowej impedancji znamionowej, co pozwala podłączyć wzmacniacze lampowe o umiarkowanej mocy (i niskim współczynniku tłumienia – dzięki doskonałej kontroli basu), a moc znamionowa (RMS) 400 W zaprasza do współpracy najmocniejsze tranzystorowe piece.

Takie kolumny projektujemy i kupujemy nie ze względu na wyrównanie charakterystyki – to jest możliwe w tańszych i mniejszych. Tutaj ważne jest wszystko, a pewne atuty ELX 3 wymykają się podstawowym parametrom i charakterystykom przetwarzania. Ellipticory to najniższe zniekształcenia nieliniowe i wysoka efektywność, a konstrukcja wyrastająca z 38WE to niezrównana dynamika i kontrola basu. Parametry 38WE nie są ukierunkowane na rekordowo niską częstotliwość graniczną, ale na jak najlepszą odpowiedź impulsową (niska wartość Qts).

EXL3 to brzmienie potężne i precyzyjne. Oddaje naturalną siłę akustycznej perkusji, skalę dźwięku fortepianu, a jednocześnie wszystkie subtelności. Instrumenty są duże i małe, rysowane wyraźnie albo nie… zależnie od ich charakteru i nagrania. Trudno przypisywać im jakiekolwiek czary – odsłaniają wszystkie tajemnice.

Obudowa została podzielona na dwa moduły, co służy przynajmniej częściowemu ograniczeniu transmisji wibracji z sekcji niskotonowej do średnio-wysokotonowej, pozwala na łatwe skierowanie jej osi głównej w miejsce odsłuchowe (możliwy obrót w płaszczyźnie poziomej) przy równoległym ustawieniu modułów niskotonowych (rozwiązanie nie tyle rekomendowane, co wygodne w pewnych sytuacjach), wreszcie ułatwia transport i ustawienie (moduły są rozłączane). Górny moduł obraca się na bardzo dużym pierścieniu-uszczelce, o średnicy bliskiej całkowitej szerokości obudowy, co zapewnia stabilność i szczelność, gdyż wewnątrz pierścienia obydwa moduły łączą się dużymi otworami – głośnik niskotonowy wykorzystuje nie tylko objętość dolnego modułu, ale też większą część górnego; głośnikowi średniotonowemu wystarczy znacznie mniejsza objętość, wydzielona w przedniej i górnej części górnego modułu (uformowana w zwężający się tunel).

Tunel bas refleks ma przekrój prostokątny, rozciąga się na całą szerokość obudowy, wzdłuż tylnej ścianki dolnego modułu, ma wylot w dolnej ściance, w nawisie za cokołem. Bardzo duża powierzchnia zapewnia pracę bez kompresji i turbulencji, a długi tunel stroi dużą objętość do 28 Hz. Obudowa jest wewnątrz wzmocniona wieloma „wieńcami” pionowymi i poziomymi.

Wyzwaniem było też nadanie całej konstrukcji, z konieczności mającej dużą kubaturę i szeroką przednią ściankę, formy nie tylko akceptowalnej, ale atrakcyjnej. Nowoczesnej, eleganckiej i oryginalnej. Wykonaliśmy dziesiątki szkiców i wizualizacji, jednocześnie pilnując spełniania nadrzędnych warunków akustycznych. Wreszcie jedna przymiarka wyjątkowo „wpadła w oko”, co później potwierdziło wielu „ankietowanych”. Nie zakładamy, że w tych kształtach i proporcjach wszyscy się od razu zakochają, ale kto się krzywi, niech sam zaprojektuje coś ładniejszego z 38-cm niskotonowym, o objętości brutto grubo ponad 200 litrów… Wtedy chętnie dostarczymy zestaw DIY (bez obudowy).

Zwrotnica zamknięta jest we własnej komorze (w cokole). Wszystkie projekty serii EL wykonywane są w standardzie SE bez żadnej dopłaty. W tym przypadku oznacza to: Cewki powietrzne filtra niskotonowego nawinięte drutem 1,8 mm, cewki taśmowe (wax-coil) w filtrze średniotonowego i wysokotonowego, kondensatory Clarity Cap (w filtrze wysokotonowego CSA), zaciski przyłączeniowe WBT (Nextgen 0703).